პროტონი

პროტონი შედის ატომის ბირთვის შედგენილობაში, მისი მუხტი მიღებული +1 ტოლად,ხოლო ფარდობითი მასსა 1 ტოლად. პროტონის აბსოლიტური ე.ი. რეალური მასსაა 1,66 გამრავლებული 10- ის -27 ხარისხში კგ. პროტონი აღმოჩენილი იყო 1914 წელს რეზერფორდის მიერ. 1911 წელს ერნესტ რეზერფორდმა ლაბორატორიაში ჩაატარა "ოქროს ფირფიტის" ექსპერიმენტი, რომლის შედეგებმა დიდ მეცნიერს ატომის ბირთვული მოდელის შექმნა უკარნახა. გამოსხივების წყაროდან სწრაფად მოძრავი ალფა ნაწილაკები დაუბრკოლებლად გადის ოქროს ფირფიტაში, მხოლოდ უმნიშვნელო ნაწილი ბრუნდება ან განიბნევა. ამ ცდის ანალიზის შედეგად რეზერფორდმა დაასაბუთა, რომ ალფა ნაწილაკების გაბნევის კუთხე დამოკიდებულია ატომბირთვის მუხტის სიდიდეზე. მისმა გამოთვლებმა დაადასტუა ქიმური ელემენტის ატმური ნომრის და ატომბირთვის მუხტის იგივეობა. რეზერფორდის ატომის აღნაგობის მოდელი თვალსაჩინო ,მაგრამ არაზუსტი აღმოჩნდა."თუ ელექტრონები განუწყვეტლივ მოძრაობს ბირთვის გარშემო , რატომ არ მცირდება თანდათან მათი ენერგია და რატომ არ ეცემა ელექტრონები ატომბირთვს?" ოპონენტთა ცნობისმოყვარეობა სრულიად დააკმაყოფილა რეზერფორდის სტუდენტმა 24 წლის ნილს ბორმა.